چکیده

در سایه مطالعات پست‌مدرنیستی در نقد رویکرد تجویزی برنامه‌ریزی شهری مدرنیستی این پرسش که چگونه مشروعیت تصمیمات برنامه‌ریزی شهری متأثر از روابط قدرت احراز می‌شود کمتر موردمطالعه قرارگرفته است. این مقاله در تلاش برای تبیین ارتباط قدرت و مشروعیت در بستر واقعی برنامه‌ریزی شهری، با پیشنهاد چارچوب تحلیلی بر اساس تبارشناسی فوکو، استراتژی‌ها و ضداستراتژی‌های بازیگران قدرت را برای ایجاد سوژه‌های مطیعِ ادعاها و ضد ادعاهای مشروعیت تصمیمات در عمل و نتیجه این بازی استراتژیک قدرت یعنی بهنجارسازی را واکاوی می‌نماید. بر مبنای چهارچوب نظری و روش‌شناختی مبتنی بر تبارشناسی فوکو، تجربه بازنگری طرح بهسازی و نوسازی بافت پیرامون حرم مطهر- طرح طاش (1393-1399) بر اساس استراتژی انتخاب نمونه مفرط بررسی و با جمع‌آوری چندبعدی داده‌ها، 212 مستند رسمی، 563 مستند غیررسمی و 11 مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته تحلیل شد.تبارشناسی بازنگری طرح طاش، نقش فعالانه بازیگران قدرت را در منازعه بر روی مشروعیت بخشی به یا مشروعیت زدایی از تجدیدنظر بنیادین طرح را نشان می‌دهد که در این بستر، تقابل استراتژی‌های قدرت منجر به تغییر عرصه منازعات بر روی مشروعیت از حوزه شهرسازی به حوزه غیررسمی قضایی می‌گردد. در عرصه منازعه آگاهانه مبتنی بر زمینه و موقعیت بازیگران بر روی مشروعیت در بستر بازی استراتژیک قدرت در عمل برنامه‌ریزی شهری، برخی از استراتژی‌ها معطوف به مشروعیت بخشی به و مشروعیت زدایی از تصمیمات، فرایندهای تصمیم‌گیری، بازیگران تصمیم گیر، معیارهای تصمیم‌گیری و تبعات تصمیم و برخی استراتژی‌ها معطوف به منازعه زدایی از مشروعیت (کنترل منازعه به نفع خود) هستند که درنتیجه آن‌ها سوژه‌های مطیعی شکل‌گرفته که تابع بهنجارسازی جدید از تصمیمات، فرایندها، بازیگران، معیارها و تبعات می‌شوند.