چکیده
پژوهش حاضر به دنبال ارائه راهکارهای نهادی برای مواجهه با سکونتگاههای غیررسمی در شهر تهران میباشد. در ابتدا درباره مسئله سکونتگاههای غیررسمی و رشد روزافزون آنها در جهان، ایران و مشخصا کلانشهر تهران صحبت شده است و طرح مسئله بر مبنای نحوه مواجهه و ساماندهی اینگونه سکونتگاه ها بوده است. با توجه به رویکرد متاخر بازآفرینی شهری، دیدگاه نهادگرایی، برای ساماندهی سکونتگاه های غیررسمی شهر تهران همراه با رهیافت بازآفرینی شهری در این پژوهش درنظر گرفته شده است. نهادگرایی نیز به معنای ایجاد قواعد بازی میان بخشهای رسمی و غیررسمی برای دستیابی به هدف است. در این میان علت درنظرگرفتن این رویکرد ایجاد قواعدی برای درگیری سازنده بخشهای مختلف دولتی، خصوصی، عمومی و مردمی در راستای بهره گیری از ظرفیت نهادی هریک علی الخصوص بخش مردمی میباشد. همچنین این قواعد خود بستر ارائه ترتیبات بهینه نهادی میان تصمیم گیران را برای ارتباط موثر بین بازیگران مختلف فراهم میکند. معیار عدالت نیز با توجه به عنوان، در نقش پذیری عادلانه میان نهادهای مختلف در این پژوهش ضروری تلقی شده است. با توجه به مطالعات مفصل نظری در مورد بازآفرینی، نهادگرایی، اسکان غیررسمی و عدالت به تدوین چارچوب نظری پرداخته شده است.
باتوجه به پیچیدگی و چندوجهی بودن موضوع و بنابر ضرورت، روش کیفی تحلیل گفتمان، مورد استفاده قرار گرفته است. هدف از گزینش این روش بررسی اسناد مختلف توسعه از سطح کلان تا خرد، مقالات، نشریات و مصاحبه ها برای دستیابی به گفتمان مسلط هر دولت در مواجهه با سکونتگاههای غیررسمی، قبل و بعد از انقلاب اسلامی بوده است. در این روش با نرم افزار MAXQDA کدگذاریهای مربوطه صورت گرفته و نتایج در قالب سیر تغییرات گفتمان مواجهه با سکونتگاههای غیررسمی کشور با تاکید بر شهر تهران استخراج شده است. هدف از این تحلیل دریافت کاستیها و ارائه پیشنهادات میباشد.
برای دستیابی عملیاتی به مدل مفهومی پژوهش، رفع بخشی از کاستیهای بررسی شده در منابع و اسناد دولتها و برای نهادینه سازی رویکرد نهادگرایی برای مواجهه با سکونتگاههای غیررسمی، نهادسازی مجازی پیشنهاد شده است که بوسیله شبکهی اجتماعی طراحی شده، بستر بهره گیری از ظرفیت نهادی را فراهم کرده است و با ارائه ترتیبات نهادی مطلوب میان تصمیم گیران، زمینه تحقق معیارهای رویکرد نهادگرایی برای مواجه مطلوب با سکونتگاههای غیررسمی را فراهم کرده است.
)